Artikel 13b Opiumwet (ook wel Wet Damocles genoemd) is de laatste jaren een steeds belangrijker rol gaan spelen in het beleid van de overheid, en met name van burgemeesters, om de omvang van de drugscriminaliteit en de daarmee samenhangende ondermijning in Nederland terug te dringen. Historie artikel 13b Het artikel vindt zijn oorsprong in de wens die eind vorige eeuw bestond om op lokaal niveau te kunnen optreden tegen drugsoverlast rondom dealpanden of coffeeshops. Nadat eerdere pogingen om dit via de Gemeentewet (artikel 174a Gemeentewet) te regelen niet effectief blijken, wordt in 1999 een artikel aan de Opiumwet toegevoegd dat burgemeesters in staat stelt om op te treden tegen illegale verkoop van drugs vanuit 'voor het publiek toegankelijke lokalen'. Lees voor meer informatie de Memorie van toelichting Niet-publiekelijk toegankelijke lokalen en woningen Het artikel blijkt effectief en wordt uitgebreid. Sinds 1 november 2007 vallen ook niet-publiekelijk toegankelijke lokalen en woningen onder het artikel.
De Afdeling had wat mij betreft ook kunnen volstaan met de constatering dat gelet op het feitelijke gebruik van de woning, sprake was van een lokaal, zodat om díe reden de directe sluiting was toegestaan. Tips!
Het is mogelijk om via de internetconsultatie nog te reageren op het wetsvoorstel. Heeft u vragen over artikel 13b Opiumwet, neem dan contact op met één van onze specialisten.
De Afdeling overwoog: "Volgens de memorie van toelichting bij artikel 13b, eerste lid, van de Opiumwet (Kamerstukken II 2005/06, 30 515, nr. 3) is de werkingssfeer van het betreffende artikel onder meer naar woningen uitgebreid met het oog op de wenselijkheid om in woningen gevestigde verkooppunten van drugs door middel van bestuursdwang te kunnen bestrijden. In de memorie wordt geen onderscheid gemaakt tussen woningen die duurzaam met de grond zijn verbonden en woningen die dat niet zijn. Voor het oordeel dat een woonboot niet als woning in de zin van artikel 13b, eerste lid, van de Opiumwet kan worden aangemerkt, bestaat gelet hierop geen aanleiding. " Uit deze overweging volgt dat het woningbegrip in de zin van artikel 13b Opiumwet zich niet beperkt tot ruimten die qua uiterlijke kenmerken – zoals de bouwconstructie – als woning zijn te beschouwen. Maar veel meer dan dat, kan uit de uitspraak niet worden afgeleid. Daarom gaat de zoektocht naar de begrippen woning en lokaal verder. Gerealiseerd moet worden dat artikel 13b Opiumwet is ontstaan uit artikel 174a Gemeentewet.
Uit deze omschrijvingen volgt dat voor het antwoord op de vraag of een ruimte als woning of lokaal moet worden aangemerkt in de zin van artikel 13b Opiumwet, doorslaggevend is of in de ruimte volgens de daaraan werkelijk gegeven bestemming gewoond wordt. Daarbij is niet de 'planologische bestemming' doorslaggevend – deze kan wel ondersteunend zijn, net als een BAG-registratie – maar het feitelijke gebruik van de ruimte en de bedoeling van de gebruiker met die ruimte. Recreatiewoning Een recreatiewoning kan dus, als deze uitsluitend recreatief wordt gebruikt, als lokaal kwalificeren, maar onder omstandigheden – bijvoorbeeld als daarin permanent gewoond wordt – ook als woning. Leegstaande woning Een leegstaande woning kan – zeker als deze feitelijk alleen als drugspand wordt gebruikt – naar mijn mening als lokaal worden aangemerkt. Ik wijs echter op de volgende overweging uit de recente uitspraak van de Afdeling van 2 november 2016 (ECLI:NL:RVS:2016:2906): "Zoals de rechtbank terecht heeft overwogen, biedt het proces-verbaal van de politie voldoende grondslag voor het standpunt van de burgemeester dat de woning hoofdzakelijk als hennepkwekerij in gebruik was.
Op grond van artikel 13b van de Opiumwet (ook wel de Wet-Damocles genoemd) kan de burgemeester een woning of ander pand sluiten als daar drugs aanwezig zijn, niet als er alleen voorwerpen of stoffen worden aangetroffen die duidelijk bestemd zijn voor het bereiden of telen van drugs, zoals bepaalde apparatuur of chemicaliën. Dit wetsvoorstel regelt dat de sluitingsbevoegdheid ook geldt in geval van dergelijke strafbare voorbereidingshandelingen. Consultatie gegevens Publicatiedatum 08-09-2016 Einddatum consultatie 10-10-2016 Status Gesloten Type consultatie Wet Organisatie Ministerie van Justitie en Veiligheid Onderwerpen Criminaliteit Publicatie reacties Reacties worden gepubliceerd tijdens de loop van de consultatie. Alleen die reacties worden gepubliceerd waarvan is aangeven, door de inzender, dat deze openbaar mogen zijn. Doel van de regeling Met deze uitbreiding van artikel 13b Opiumwet wordt de burgemeester beter in staat gesteld om de uit het drugsgebruik voortvloeiende risico's voor de volksgezondheid te voorkomen en beheersen en de nadelige effecten van de handel in en het gebruik van drugs op het openbare leven en andere lokale omstandigheden tegen te gaan.
In artikel 13b Opiumwet ('Wet Damocles') wordt onderscheid gemaakt tussen woningen en lokalen. Dit onderscheid is relevant bij de toepassing van de sluitingsbevoegdheid door de burgemeester op grond van deze bepaling. Voor woningen geldt namelijk een strenger regime dan voor lokalen. Maar wanneer is er sprake van een woning of van een lokaal? In de praktijk worstelen overheden regelmatig met deze vraag. Is bijvoorbeeld een recreatiewoning een lokaal en wat is de status van een leegstaande woning? In deze blog ga ik hierop in. Waarom onderscheid? De wetgever heeft bij de totstandkoming van artikel 13b Opiumwet toegelicht dat d e toepassing van de sluitingsbevoegdheid zeer ingrijpende gevolgen kan hebben voor de bewoners van een woning. De bescherming van het woonrecht is niet voor niets als grondrecht verankerd in artikel 8 van het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden ( EVRM). Daarom geldt bij woningen als uitgangspunt dat bij een eerste constatering van verboden drugs, nog niet tot sluiting van de woning dient te worden overgegaan, maar moet worden volstaan met een waarschuwing ( Kamerstukken II 2005/06, 30 515, nr. 3, p. 8 en Kamerstukken II 2006/07, 30 515, nr. 6, p. 1 en 2).
Bestuursdwang wordt in beginsel pas toelaatbaar geacht als: er sprake is van een verboden situatie en/of een overtreding van een wettelijk voorschrift én het belang van daadwerkelijk optreden zorgvuldig wordt gemotiveerd én de op te leggen maatregel in redelijke verhouding staat met de overtreding en een lichtere maatregel geen uitkomst biedt. Er moet voldaan zijn aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit. Veel burgemeesters maken gebruik van een beleidskader waarin de verschillende handhavingsstappen zijn omschreven. Het opstellen van beleid is echter geen verplichting. Er zijn burgemeesters die geen beleid hebben opgesteld en bijvoorbeeld een vaste (interne) gedragslijn hanteren. Voor ieder besluit geldt dat het zorgvuldig en deugdelijk voorbereid moet worden en voldoende gemotiveerd. Als er wel beleid is opgesteld, dan is het uitgangspunt dat dit beleid wordt gevolgd (artikel 4:84 Awb). Voorbeeld Beleidsregel artikel 13b Opiumwet gemeente Roerdalen (pdf)
Verder heeft de burgemeester in de besluitvorming betrokken dat de huurder van de woning niet door de politie is aangetroffen en zich nadien ook niet meer heeft gemeld. Nu [appellant] het tegendeel niet aannemelijk heeft gemaakt, mocht de burgemeester ervan uitgaan dat de woning slechts werd gebruikt ten behoeve van de hennepkwekerij en dus niet daadwerkelijk werd bewoond, zodat het huisrecht van de huurder niet in het geding was. Voorts mocht de burgemeester bij zijn afweging betrekken dat betrekkelijk veel hennepplanten zijn aangetroffen en dat de hennepkwekerij, gelet op de inrichting van de woning en de aangetroffen apparatuur, een bedrijfsmatig karakter had. " Hoewel de Afdeling hier suggereert dat de woning in feite als lokaal werd gebruikt, accepteert zij dat de burgemeester niet het sluitingsregime voor lokalen, maar het regime voor woningen (bij een "ernstig geval") heeft toegepast. Omdat het woonrecht niet in het geding is, acht de Afdeling de directe sluiting van de woning (zonder voorafgaande waarschuwing) in stand.